Żelazo w diecie dziecka – dlaczego trzeba o nie dbać?

Mówi się, że wieku 6 miesięcy kończą się tzw. rezerwy żelaza w organizmie dziecka, które otrzymało on w dniu narodzin. Dlatego (między innymi) po 6 miesiącu zaczynamy rozszerzać dietę. Prawda jest jednak taka, że graniczny 6 miesiąc, nie musi oznaczać, że żelazo spadło do zera. U niektórych dzieci poziom żelaza będzie nadal wysoki jeszcze w wieku 6-8-12 miesięcy, a u innych dzieci zaraz po 6 miesiącu będzie on znikomy. Oczywiście nie będziemy tego sprawdzać co tydzień wysyłając dziecko na badania krwi,

dlatego też od początku rozszerzania diety musimy zadbać o to, by dieta którą serwujemy była: zdrowa, różnorodna, dostarczała energii i żelaza.

Dobrze, by wśród pierwszych posiłków oferowanych dziecku znalazły się takie, które zawierają np. mięso, kasze, warzywa. Warto zwrócić uwagę szczególnie na te składniki, które słyną z bogactwa żelaza: natka pietruszki, kasza gryczana, figi czy nasze superwarzywo burak – dalej napiszemy o nim więcej, bo kiszony burak, w formie znanego Wam już zakwasu od Olini to świetne źródło tego składnika.

Dlaczego akurat żelazo jest tak ważne?

Wszystkie witaminy i minerały się ważne dla rozwoju dziecka, jednak to właśnie żelazo jest niezbędnym minerałem i pełni kluczową rolę w organizmie. Odpowiada za transport, wchłanianie, metabolizm oraz magazynowanie tlenu przez czerwone krwinki. Niedobór pierwiastka wpływa więc negatywnie na pracę całego organizmu rosnącego dziecka.

Kilka faktów o żelazie:

• Żelazo jest jednym z ważniejszych metali w ludzkim ciele.
• Możemy wyróżnić dwa rodzaje żelaza: żelazo hemowe, które jest obecne jest w hemoglobinie i można je znaleźć w produktach mięsnych. Hemowe żelazo może być bezpośrednio wchłaniane przez komórki jelitowe. Żelazo niehemowe jest znacznie trudniejsze do wchłonięcia niż żelazo hemowe. Zawarte jest przede wszystkim w produktach roślinnych. Połączenie obydwu może zwiększyć stopień wchłaniania żelaza z produktów zawierających żelazo niehemowe.
• Dziennie tracimy około 1 – 2 mg żelaza z potem, krwią i złuszczającym się nabłonkiem błony śluzowej i skóry.
• Poziom żelaza w organizmie zależy od wielu czynników zewnętrznych jak i wewnętrznych. np.:

– rodzaju diety – gdy dziecko ma dietę ubogą w żelazo, lub rodzice stosują dietę wegetariańską może dojść do obniżenia poziomu,

– wchłaniania – gdy organizm z jakiegoś względu ma zaburzone wchłanianie żelaza, jego poziom również się waha,

– utrata dużej ilości krwi, transfuzja krwi – często występuje np. u kobiet po porodach,

– podawanie/ suplementacja syntetycznej formy żelaza może powodować wzrost pierwiastka w organizmie,

Kto jest szczególnie narażony na niedobór żelaza? 

• wcześniaki,
• noworodki z ciąż mnogich,
• dzieci z niską masą urodzeniową,
• kobiety w ciąży i niemowlęta, których mamy w ciąży miały anemię,
• dzieci, które piją mleko krowie/ kozie  przed ukończeniem 1. roku życia oraz dzieci, które spożywają duże (więcej niż 700 ml) ilości mleka krowiego po ukończeniu 12 m.
• osoby cierpiące na alergie pokarmowe,
• dawcy krwi,
• osoby otyłe,
• osoby z zaburzeniami funkcji przewodu pokarmowego,
• pacjenci z przewlekłą chorobą nerek.

  
  Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest najczęstszym rodzajem niedokrwistości. Szacuje się, że występuje u około 40% dzieci w wieku do 2 lat, w tym u ponad 60% dzieci żyjących w złych warunkach socjalnych (źródło).

Objawy niedoboru żelaza i anemii

Na początku trudno jest rozpoznać małe niedobory żelaza, ponieważ objawy są często utajone i zróżnicowane. Dziecko może być senne, rozdrażnione, szybko się męczyć, lub w ogóle być niechętne do wysiłku, ruchu.

Dopiero gdy dojdzie do niedokrwistości (anemii) z niedoboru żelaza, objawy są bardziej widoczne, np.: wyraźnie widać, że dziecko ma bladą skórę, kruche paznokcie, czasem wypadają również włosy. Z powodu anemii dziecko może też mieć zaburzenia łaknienia np. jeść o wiele mniej lub sięgać po nietypowe jedzenie typu ziemia, kreda. Inne objawy, które mogą zauważyć osoby dorosłe cierpiące na anemię to m.in: duszność, kołatanie serca, obniżona odporność, ból głowy.

Zbadaj dziecku poziom żelaza!

Jeśli nie jesteś pewna/ pewny czy twoje dziecko może mieć anemię udaj się do pediatry i poproś o skierowanie na badania krwi. Zazwyczaj do oceny poziomu żelaza w organizmie stosuje się pomiar stężenia żelaza w surowicy, poziom hemoglobiny i hematokrytu. Jednak samo żelazo mierzone we krwi krążącej jest mało wiarygodne, bo jego poziom waha się w ciągu dnia i wzrasta po spożyciu np. mięsa

Dlatego warto poprosić lekarza o zlecenie i analizę dokładniejszych badań:

• ferrytyny (niskie stężenie ferrytyny w surowicy jest wskaźnikiem niedoboru żelaza),
• transferryny (w przypadku niedobory żelaza poziom transferyny wzrasta),
• TIBC (całkowita zdolności wiązania żelaza przez transferrynę) – podniesiona TIBC świadczy o  niedokrwistości z niedoboru żelaza.

W przypadku niedokrwistości, warto również zbadać:

• liczby krwinek czerwonych we krwi,
• średnią objętość krwinki czerwonej (MCV),
• średnią masę hemoglobiny (MCH)

Więcej na temat roli poszczególnych wskaźników  przeczytasz tutaj i tutaj.

Jak dbać i podnosić poziom żelaza u dziecka każdego dnia?

O dietę możemy zadbać sami podając dziecku odpowiednie produkty i kierując się kilkoma ważnymi zasadami dotyczącymi wchłaniania żelaza!

Zapotrzebowanie na żelazo (RDA):

• Niemowlęta 6-12 miesięcy – 11 mg
• Dzieci od 1 do 3 lat – 7 mg
• Dzieci w wieku 4 – 9 lat – 10 mg

Suplementacja na wszelki wypadek?

Nie ma zaleceń, które mówią o profilaktycznej supelementacji żelazem na zapas. Wyjątkiem są dzieci, które urodziły się przedwcześnie albo z niską masą urodzeniową. Suplementację może zlecić jedynie lekarz z określonych wskazań medycznych. Niestety często wiąże się ona z nieprzyjemnymi dolegliwościami (zatwardzenia, bóle brzucha, pieczenie żołądka).

Dlatego lepiej zapobiegać niż leczyć

Oto lista produktów bogatych w żelazo, które możesz podać dziecku:

Produkty bogate w żelazo zarówno hemowe jak i niehemowe możesz ze sobą łączyć, co pomaga we wchłanianiu żelaza niehemowego! Lista jest bardzo długa: 

Mięso (wieprzowina, cielęcina, drób), owoce morza, jaja, ryby, rośliny strączkowe: soja, fasola, groch (koniecznie wcześniej namoczone), pełnoziarniste produkty zbożowe, płatki owsiane, suszone morele, zielone warzywa (ugotowane- lepsza absorbcja żelaza), buraki, nasiona, orzechy, ziarna słonecznika, kiełki pszenicy, otręby, kasza gryczana, podroby (których nie podajemy dzieciom do 3 roku życia), pestki dyni, soczewica czerwona, sezam, orzechy nerkowca, komosa ryżowa, pieczarki.

Jednak samo podawanie produktów bogatych w żelazo nie wystarczy!

Na przyswajanie żelaza korzystnie wpływają: kwas askorbinowy, cysteina, glutation. Dlatego w diecie dziecka nie może zabraknąć również warzyw i owoców bogatych w w/w składniki. Najlepszym źródłem witaminy C są cytrusy, papryka, natka pietruszki, truskawki, maliny, jeżyny, dzika róża, zakwas z buraków, kiszona kapusta i sok z niej.

Warto pamiętać również o produktach, które mogą utrudniać wchłanianie tego metalu. Są to produkty zawierające duże ilości polifenoli, taniny, błonnika, kwasu fitynowego oraz produkty mleczne. Znajdziesz je m.in. w produktach takich jak: kawa, herbata, kakao, ryż, orzechy, jagody, mleko krowie, nabiał.

Jeśli więc przygotowujesz np. owsiankę z owocami, to nie przygotowuj ich na mleku krowim tylko na wodzie lub napoju roślinnym (bez dodatku wapnia). Jeśli podajesz dziecku bogatą w żelazo soczewicę, dodaj do niej kawałek mięsa, a do popicia zakwas z buraków lub sok z wyciśnięty z cytrusa.

Zobaczcie przykłady dań bogatych w żelazo na zdjęciach z naszego e-booka ‘’ Po 6 miesiącu”- to właśnie tam przygotowałyśmy dania, które spełniają wszystkie wymagania dobrych pod względem żelaza!

Previous
Next

Jak my dbamy o odpowiedni poziom żelaza w diecie naszych rodzin?

1. Jemy różnorodnie i kolorowo – warzywa, owoce, produkty bogate w żelazo każdego dnia!
2. Łączymy produkty bogate w żelazo z produktami, które pomagają w jego wchłanianiu (np. na śniadanie pasta jajeczna na chlebie, a do tego słupki z papryki, na obiad gulasz drobiowy z kaszą gryczaną a do popicia shot zakwas z buraka z wodą). 
3. Podajemy dzieciom każdego dnia Zakwasik Olini, czyli multikiszonkę z turbowarzyw. To wygodny i szybko sposób na dużą dawkę żelaza!

Czy zakwasy to dobre źródło żelaza? No pewnie, pisałyśmy o nich nie raz na naszym blogu. Zobaczcie nasz wpisy o zakwasach z kapusty, marchewki i buraka tutaj.
Teraz podajemy im pyszną nowość z Olini.

Zakwasik z krokodylem

Kiszone warzywa to nie tylko dobre źródło żelaza, ale również naturalne probiotyki i prebiotyki.

Dlaczego zakwasy są takie fajne ?

• regulują pracę układu pokarmowego, poprawiają metabolizm,
• działają przeciwzapalnie,
• hamują rozwój szkodliwych bakterii,
• odbudowują florę bakteryjną jelit,
• zmniejszają ryzyko infekcji, a gdy już do nich dochodzi, skracają ich czas trwania. Dzieje się tak też dzięki witaminie C, którą zawierają. Ten fakt sprzyja również wchłanianiu się żelaza, które potrzebuje do tego witaminy C i kwaśnego środowiska. Dlatego zakwas z buraka jest tak dobry dla osób wymagających suplementacji żelazem.

Jak określił to Pan Tabletka – to turbowarzywa: „W zakwasie z buraków dostajemy to wszystko w pakiecie. Żelazo + zakwaszone środowisko. Jeśli do tego dorzucimy kwas foliowy i inne witaminy z grupy B mamy w zasadzie wszystko co potrzebne w procesie krwiotworzenia”

Zapytacie pewnie zaraz- ale jak to, przecież buraki zawierają szczawiany i pisałyście, że żelazo z roślin gorzej się wchłania. To prawda- w burakach zawarte są szczawiany, które mogą utrudniać wchłanianie żelaza, ale! buraki jednocześnie są bogatym źródłem żelaza oraz wit. C:) Zamiast więc z nich więc rezygnować, można je wykorzystać łącząc np. z posiłkami z mięsem. Bo jak wyżej napisałyśmy – łączenie żelaza hemowego z niehemowym pomaga we wchłanianiu tego drugiego! 

Zakwas z buraków – od kiedy można podać dziecku?

Z uwagi na zawartość dużej ilości soli, która jest niezbędna w procesie kiszenia, małe dzieci nie powinny spożywać dużej ilości zakwasów. Ponadto zakwasy to soki z surowych, kiszonych warzyw, dlatego można rozpocząć  ich podawanie najwcześniej po 12 miesiącu.

Czym się wyróżnia się Zakwasik?

Zakwas z buraka ma specyficzny, lekko ostry, gazowany smak. Załoga Olini to także rodzice! Wiedzą, że smak ten może być dla dzieci trudny. 

Z myślą o maluchach powstał więc Zakwasik. Dzieci (jak i dorośli) jedzą oczami. Czy mały zielony krokodylek zachęci je do picia? Pewnie! Zuza od razu pokochała Zakwaski, a krokodyl dostał nawet imię. W skład Zakwasiku wchodzą: burak, korzeń pietruszki, jarmuż, cytryna, woda, sól kłodawska, liść laurowy, ziele angielskie. Zakwasik posiada rubinowo – jarzębinowy kolor. W smaku jest lekko kwaskawy, wyczuwalny jest w nim smak kiszonego buraka i cytryny. Posiada smak charakterystyczny dla kiszonek. On żyje!:) Zakwas cały czas pracuje i może lekko gazować, dlatego przed otwarciem nie należy wstrząsać butelką. Zakwas należy mocno schłodzić, wówczas gazowanie się zmniejsza.

Maluszkom po 12 miesiącu życia możecie podać zakwas w formie dodatku do zupy, kaszki, sosu (nie dodawaj do gorących dań, bo straci swoje właściwość).  Nie polecamy podawać go maluszkom na łyżeczce bo zwyczajnie mogą się wystraszyć (języczek może lekko szczypać). Mieszając go z daniem powoli przyzwyczaisz dziecko do nowego smaku.  Natomiast dwulatkom już spokojnie możecie zaproponować Zakwasik na łyżeczce czy w kubeczku np. jako popitkę do obiadu mięsnego.

Propozycja dawkowania u dzieci:

„Po pierwszych urodzinach można stopniowo wprowadzać 1-2 łyżki dziennie, zaczynając od małej ilości. Kiedy maluch skończy dwa latka można zwiększyć ilość podawanego zakwasu do 4-5 łyżek dziennie.” Małgorzata Jackowska – dietetyczka.

Jak więc podać?

• Do rosołu dolej zakwas i gotowy barszcz podaj dziecku!
• Rozcieńcz z wodą i podaj jako shot! (proporcje 1:1)
• Twardziele mogą pić bezpośrednio z łyżeczki czy kubeczka bez rozcieńczania

Previous
Next

Pamiętajcie! Nadmiar żelaza jest równie niebezpieczny!

Nigdy nie kupujcie dziecku suplementów z żelazem na własną rękę. Nadmiar żelaza prowadzi do „odkładania” tego pierwiastka  w organizmie, a w konsekwencji może powodować silne reakcji zapalne i zwiększać ryzyko wielu chorób.

Previous
Next

Do wyczerpania zapasów Zakwaski wysyłane będą
w pakiecie z tatuażami zmywalnymi! 

idę do sklepu OLINI

Informacje zawarte we wpisie mają charakter informacyjny i nie zastąpią profesjonalnej porady medycznej. Jeśli niepokoi Cię coś w rozwoju dziecka, skonsultuj się z lekarzem. 

Bibliografia:

https://www.who.int/nutrition/publications/en/ida_assessment_prevention_control.pdf?ua=1

http://www.izz.waw.pl/attachments/article/33/NormyZywieniaNowelizacjaIZZ2012.pdf 

https://www.labtestsonline.pl/profilaktyka/niemowleta 

https://www.nal.usda.gov/sites/default/files/fnic_uploads//recommended_intakes_individuals.pdf

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2893236/ 

https://pantabletka.pl/zakwas-z-burakow-i-zakwas-z-kapusty-opinia/ 

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/889709/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2717717/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20200263/

https://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00051880.htm

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1308123/

https://olini.pl/zakwasik-olini